Τι είναι
Υπάρχουν αρκετά ζευγάρια όπου η γυναίκα, αυστηρά για ιατρικούς λόγους, δεν μπορεί να φέρει η ίδια μωρό. Αυτά τα ζευγάρια έχουν τη δυνατότητα να «δανειστούν» τη μήτρα μιας τρίτης γυναίκας (παρένθετης μητέρας), η οποία θα δεχθεί χωρίς όρους ή οικονομικά οφέλη να μεταφέρει και να παραδώσει το γονιμοποιημένο ωάριο του ζευγαριού.
Με επιστημονικούς όρους, «παρένθετη μητέρα» ή «δανεική μήτρα» σημαίνει την περίπτωση που ένα γονιμοποιημένο ωάριο, ξένο σε μια τρίτη γυναίκα (την παρένθετη) μεταφέρεται στο σώμα της. Το γονιμοποιημένο ωάριο θα έχει προέλθει από:
- Το γενετικό υλικό ενός άτεκνου ζευγαριού που επιθυμεί να αποκτήσει μωρό
- Το σπέρμα συντρόφου ή συζύγου γυναίκας που επιθυμεί να αποκτήσει παιδί και ωάριο άλλης γυναίκας
- Το ωάριο μιας γυναίκας που επιθυμεί να αποκτήσει παιδί και σπέρμα τρίτου δότη
- Γενετικό υλικό τρίτων προσώπων
Σε όλες τις περιπτώσεις, η παρένθετη μητέρα δεν επιτρέπεται να μεταφέρει το δικό της γονιμοποιημένο ωάριο. Επομένως, γενετικά το παιδί δεν ανήκει στο «παρένθετο», δηλαδή στη γυναίκα που το γεννά και δεν έχει καμία σχέση με τα γονίδιά της.
Η διαδικασία του «παρένθετου γονέα» είναι μια πρακτική που βασίζεται καθαρά σε αλτρουιστικά και ανιδιοτελή κριτήρια.
Πότε εφαρμόζεται
Η υποκατάσταση του γονέα εφαρμόζεται σε ζευγάρια που έχουν φυσιολογικά ωάρια και σπερματοζωάρια, αλλά όπου η γυναίκα δεν έχει λειτουργική μήτρα ή έχει ανωμαλίες της μήτρας που εμποδίζουν την εγκυμοσύνη για ιατρικούς λόγους. Επίσης, σε περιπτώσεις που η γυναίκα έχει άλλα ιατρικά προβλήματα, όπως νεφρική ανεπάρκεια, καρδιαγγειακά νοσήματα, ορμονικές διαταραχές, συνεχή και βαριά φαρμακευτική αγωγή και αυξημένο κίνδυνο αποβολής από προηγούμενες αποτυχημένες προσπάθειες.
Η μελλοντική παρένθετη μητέρα υποβάλλεται σε ιατρικές εξετάσεις και σε ενδελεχή ψυχιατρική αξιολόγηση. Αντίστοιχα, ελέγχεται η υγεία (ψυχική και σωματική) των ατόμων που σκοπεύουν να αποκτήσουν παιδί.
Το ωάριο της γυναίκας που επιθυμεί να κάνει παιδί γονιμοποιείται χρησιμοποιώντας το σπέρμα του συντρόφου της στο εμβρυολογικό εργαστήριο και στη συνέχεια γίνεται “μεταφέρεται” στη μήτρα της παρένθετης μητέρας. Επομένως, θα μπορούσε να ειπωθεί ότι υπάρχει μια “γονιδιακή” μητέρα, δηλαδή αυτή που παρέχει το ωάριο της για να γονιμοποιηθεί από το σπέρμα του συζύγου/συντρόφου και η “γεννητική μητέρα”, δηλαδή αυτή που έφερε το έμβρυο και γεννούσε το παιδί της πρώην γυναίκας.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, η παρένθετη μητέρα είναι συγγενής ή φίλος του ζευγαριού. Η συμφωνία για εγκυμοσύνη από τρίτη γυναίκα συνάπτεται χωρίς καμία ανταλλαγή. Τα ακόλουθα δεν θεωρούνται ανταλλαγή:
α) καταβολή δαπανών που απαιτούνται για την επίτευξη εγκυμοσύνης, κύησης, τοκετού και λόχιων,
β) οποιαδήποτε άμεση βλάβη της παρένθετης μητέρας ως αποτέλεσμα απουσίας, καθώς και αμοιβές αμοιβών απασχόλησης που χάνονται λόγω απουσίας με σκοπό την επίτευξη εγκυμοσύνης, κύησης, τοκετού και λόχιων.
Ποσοστά επιτυχίας
Η υποκατάσταση γονέα επιτρέπεται με τους όρους που καθορίζονται στα άρθρα 1458 του Αστικού Κώδικα και 8 του Ν. 3089/2002 και υπάρχει στην Ελλάδα από το 2005, όταν εφαρμόστηκε η σχετική νομοθεσία από το ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ. Όπως ορίζεται με το άρ. 13 του ν. 3305/2005 σχετικά με την Εφαρμογή της Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής παρέχει τον τρόπο εφαρμογής αυτής της πρακτικής όσον αφορά το πού θα πραγματοποιηθούν αυτές οι παρεμβάσεις, ποιες τεχνικές θα χρησιμοποιηθούν, προδιαγραφές μονάδας κ.λπ.
Η αναπλήρωση του γονέα επιτρέπεται με δικαστική απόφαση που εκδόθηκε πριν από τη μεταφορά κατόπιν αιτήματος της γυναίκας που επιθυμεί να αποκτήσει παιδί. Οι απαιτήσεις για τη χορήγηση της άδειας είναι ότι η γυναίκα που επιθυμεί το παιδί να μην μπορεί να το μεταφέρει η ίδια, ωστόσο, έχει δυνατότητα τεκνοποίησης, ενώ η γυναίκα που αναλαμβάνει να τη μεταφέρει θα πρέπει, λόγω της κατάστασης της υγείας της, να είναι κατάλληλη για εγκυμοσύνη. Στο δικαστήριο πρέπει να προσκομιστεί γραπτή και χωρίς ανταλλαγές συμφωνία μεταξύ των μερών, δηλαδή των προσώπων που επιθυμούν να το μεταφέρουν το παιδί και της γυναίκας, καθώς και του συζύγου της τελευταίας εάν είναι παντρεμένη, βάσει της οποίας εκτός από τη συμφωνία τους για να πραγματοποιήσει αυτή την ενέργεια, δηλώνουν ότι τα γονιμοποιημένα ωάρια που εμφυτεύονται στη μήτρα της παρένθετης μητέρας δεν θα της ανήκουν. Τέλος, η γυναίκα που επιθυμεί το παιδί (και υποβάλλει την αίτηση) και η έγκυος θα πρέπει να διαμένουν στην Ελλάδα.
Η υποκατάσταση γονέων είναι μια μορφή εξωσωματικής γονιμοποίησης με ποσοστά επιτυχίας που κυμαίνονται από 30, 60 και 70%, ανάλογα με το πρόβλημα και τη μεμονωμένη περίπτωση.
