Υπάρχει μεγάλη ποικιλία πρωτοκόλλων διέγερσης ωοθηκών, αλλά η εξωσωματική γονιμοποίηση συνήθως χρησιμοποιεί τρία, το μακρύ, το βραχύ και το ανταγωνιστικό. Η επιλογή του πρωτοκόλλου είναι στην κρίση του γιατρού και εξαρτάται από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κάθε γυναίκας. Η διάρκεια της χορήγησης του αναλόγου GnRH είναι η βασική διαφορά στο θεραπευτικό πρωτόκολλο που πρέπει να ακολουθηθεί. Ωστόσο, με βάση την απόκριση κάθε σώματος στο φάρμακο, το πρωτόκολλο μπορεί να αλλάξει κατά τη διάρκεια της θεραπείας.
Μακρύ πρωτόκολλο
Το μακρύ πρωτόκολλο έχει δύο στάδια, την καταστολή των ωοθηκών και τη διέγερση. Το πρώτο στάδιο, σε μια γυναίκα που έχει κανονικό έμμηνο κύκλο 28 ημερών, η καταστολή θα ξεκινήσει τη 2η ή 21η ημέρα με τη χορήγηση αναλόγων αγωνιστών GnRH (Arvekap, Daronda, Suprefact). Η χορήγηση αυτών των φαρμάκων θα διαρκέσει περίπου 10-15 ημέρες. Θα πραγματοποιηθεί υπερηχογράφημα μήτρας και ωοθηκών, καθώς και μέτρηση οιστραδιόλης αίματος για τον έλεγχο της καταστολής της υπόφυσης και των ωοθηκών στη Μονάδα. Εάν η καταστολή είναι επαρκής, θα δοθούν οδηγίες για τη λήψη γοναδοτροπινών στο δεύτερο στάδιο.
Η διέγερση των ωοθηκών θα ξεκινήσει μόλις κριθεί ότι η καταστολή είναι επαρκής και οι φαρμακευτικά παρασκευασμένες γοναδοτροπίνες (Puregon, Gonal-F, Altermon, Merional, Menopur) θα χορηγηθούν υπό συνεχή καταστολή της υπόφυσης, δηλαδή με λήψη ενός αναλόγου μέχρι το τέλος της θεραπείας στη δόση που συνιστάται από το γιατρό. Η διάρκεια του δεύτερου σταδίου είναι περίπου 10-14 ημέρες, δηλαδή το μακρύ πρωτόκολλο θα διαρκέσει περίπου ένα μήνα.
Πρωτόκολλο ανταγωνιστών
Χρησιμοποιώντας ανταγωνιστές, οι θεραπείες δεν θα διαρκέσουν περισσότερο από 10-12 ημέρες. Η αποτελεσματικότητα των ανταγωνιστών στην επίτευξη εγκυμοσύνης έχει επιβεβαιωθεί από πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα και παρόλο που δίνονται πάντα λαμβάνοντας υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε γυναίκας, αποτελούν θεραπεία εκλογής σε μεγάλα κέντρα αναπαραγωγής στην Ευρώπη.
Στο πρωτόκολλο γοναδοτροπίνης-ανταγωνιστή, η διέγερση με γοναδοτροπίνες θα ξεκινήσει τη 2η ή 3η ημέρα του κύκλου και θα ακολουθήσει χορήγηση ενός ανταγωνιστικού αναλόγου GnRH για την πρόληψη της ωορρηξίας. Η έναρξη της χορήγησης ανταγωνιστών μπορεί να πραγματοποιηθεί την 6η ημέρα της διέγερσης με γοναδοτροπίνη ή με βάση υπερηχογραφικά και ορμονικά κριτήρια κατά τη διάρκεια της θεραπείας με εξωσωματική γονιμοποίηση.
Βραχύ πρωτόκολλο
Το βραχύ πρωτόκολλο (flare-up GnRH agonist protocol) επιλέγεται ως επί το πλείστον για γυναίκες με φτωχή ωοθηκική ανταπόκριση στην επαγόμενη ανάπτυξη πολλαπλών ωοθυλακίων ή σε μεγαλύτερη ηλικία. Χρειάζεται σχεδόν ο μισός χρόνος από το μακρύ πρωτόκολλο (10-15 ημέρες) αφού οι φάσεις καταστολής και διέγερσης λαμβάνουν χώρα σχεδόν ταυτόχρονα. Ο αγωνιστής GnRH ξεκινά συνήθως την 1η-2η ημέρα του κύκλου και οι φαρμακευτικές γοναδοτροπίνες ξεκινούν τη 2η-3η ημέρα του κύκλου. Κατά τη διάρκεια της θεραπείας, συχνά πραγματοποιούνται υπερηχογράφημα και μετρήσεις οιστραδιόλης στη Μονάδα για την παρακολούθηση της ανταπόκρισης των ωοθηκών και της σωστής δοσολογίας του φαρμάκου. Μόλις διαπιστωθεί ότι τα ωοθυλάκια των ωοθηκών έχουν αναπτυχθεί (έχουν αποκτήσει διάμετρο πάνω από 17 mm) και ότι η τιμή της οιστραδιόλης έχει φτάσει τους επιθυμητούς ρυθμούς, οι ωοθήκες θα ωριμάσουν με μια μεταμεσονύκτια ένεση (Pregnyl, Ovitrelle) και δύο ημέρες αργότερα, θα πραγματοποιηθεί η συλλογή ωαρίων. Η χορήγηση άλλων φαρμάκων διακόπτεται (ανάλογα, γοναδοτροπίνες)
Φυσικός Κύκλος
Συνιστάται σε νεαρές γυναίκες, σε περιπτώσεις ανδρικής υπογονιμότητας ή σε γυναίκες με κακή ανταπόκριση στη φαρμακευτική αγωγή. Κατά τη διάρκεια του κύκλου, η πρόοδος των ωοθυλακίων παρακολουθείται συστηματικά με μια σειρά υπερηχογραφημάτων και ορμονικών προσδιορισμών. Στον φυσικό κύκλο, υπάρχει μόνο ένα ωοθυλάκιο που παράγει ένα ωάριο που πρόκειται να γονιμοποιηθεί και τελικά ένα έμβρυο που πρόκειται να μεταφερθεί.
